مصرف ( use ) :
 شامل یک بار مصرف ماده مخدر قانونی است. ( در زمینه مواد مخدر غیرقانونی حتی یک بار مصرف ماده مخدر هم سوء مصرف است)
سوء مصرف مواد:
بدین معنا است که اگر چه فرد نسبت به مواد اعتیاد ندارد، ولی آنرا مصرف میکند، به عبارت دیگر سوء مصرف مواد یعنی:
1.استفاده از ماده ای که مصرف آن غیر قانونی است.
2.استفاده از ماده ای که مصرف آن باعث بروز تغییرات روحی در فرد می شود.
3.استفاده از ماده ای که به خود فرد یا دیگران ضرر می رساند.
مسلما یک بار مصرف معادل اعتیاد بیست ساله نیست ولی طبق تعریف، مصرف خطرناک Harmful Use شامل مصرف مداوم برای یک ماه یا مصرف متناوب برای 12 ماه است. پس عدم مصرف مداوم معادل نبود بیماری نیست .
معیارهای تشخیصی برای سوء مصرف مواد abuse substance :
• برای تشخیص سو مصرف مواد حداقل یکی از نشانه های زیر لازم است ( در طی 12 ماه پیش)
1-تداوم مصرف مواد که موجب مختل شدن فعالیتهای اجتماعی، شغلی و تفریحی شود. ( مثلا غیبت از مدرسه یا نرسیدن به مسئولیتهای شغلی )
2-تداوم مصرف مواد در موقعیت های خطرناک (مثلا هنگام رانندگی یا کار با وسایل مکانیکی)
3-بروز مکرر تخلفات قانونی (مثل جلب شدن به کالنتری)
4-تداوم مصرف مواد، علیرغم بروز مشکلات اجتماعی و بین فردی (مثل درگیری با همسر)
دقت کنید ، سوء مصرف شکل خفیف وابستگی است .
مثال:
 - مصرف تریاک در کشور ما غیر قانونی است، پس حتی یکبار کشیدن آن سو مصرف است.
 - مصرف حشیش باعث بهم خوردن شعور فرد می شود، پس کشیدن آن سو مصرف است.
 - مصرف مشروبات الکلی، گاهی باعث بروز عصبانیت و پرخاشگری می شود، پس نوشیدن آن سوء مصرف است.
وابستگی Dependency:
سندرم بالینی با تظاهرات رفتاری ، شناختی و فیزیولوژیک است که باعث می شود فرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح دهد .
وابستگی در نتیجه مصرف مکرر مواد اعتیادآور روی می دهد
در وابستگی سلولهای عصبی به مواجه مکرر با مواد عادت می کنند و فقط در زمان وجود یا مصرف این مواد به صورت طبیعی اعمال و وظایف خود را انجام می دهند.
به هنگام قطع مصرف ماده چندین واکنش جسمانی مختلف بروز می کند که به آنها علائم محرومیت یا ترک مواد گفته می شود.
علائم محرومیت از مواد می تواند بسیار شدید باشد و در نتیجه شخص برای اجتناب از آنها به مصرف مجدد ماده بپردازد. مواد احساس سرخوشی یا حالت لذت بخش بوجود می آورند . این حالت میتواند در تعامل با مسیر پاداش در مغز یک تقویت کننده مثبت باشد.

یک شکل مصرف مواد مخدر ، که مشکل قابل ملاحظه شده است و یا یکی از 7 علامت زیر را در طی 12 ماه گذشته داشته باشد.
1-تحمل: افزایش تدریجی مقدار ماده مصرفی لازم ، برای دستیابی به علایم مصرفی آن ماده ( tolerance)
2-پیدایش علایم ترک در صورت عدم مصرف یا کاهش مقدار مصرف
3-تمایل دایم و تالشهای ناموفق برای کاهش یا قطع مصرف ماده
4-مختل شدن فعالیت های اجتماعی ، شغلی و تفریحی (کاهش یا مشکل شدید)
5-تداوم مصرف ماده علی رغم آگاهی از عوارض آن
6-صرف وقت یا مقدار بیشتر مواد مخدر
7-صرف زمان زیاد جهت تهیه ، مصرف و یا بهبودی از عوارض مصرف
*وابستگی روانی:
عبارت است از حالتی که در آن شخص پس از مصرف ماده مخدر، احساس اقناع و رضایت می کند و به علاوه همراه با آن رغبت و تمایل روانی نسبت به مصرف مجدد ماده (بطور دائم یا دوره ای) برای اجتناب از ناراحتی پیدا می کند.
*وابستگی جسمی یا فیزیکی:
عبارت است از حالت تطابق در شخص که پس از استعمال مکرر دارو پدید می آید که در صورت عدم استعمال دارو و یا خنثی کردن اثر دارو توسط داروی دیگر، شخص دچار اختلالات شدید جسمی می گردد.
وابستگی باعث بروز برخی اختلالها، رفتارها و حالت های غیرعادی در فرد می شود که عبارتند از :
1.ایجاد تحمل
2.بروز علائم ترک
3.در بیشتر بیماران تمایل برای قطع مصرف مواد وجود دارد ولی بیمار قادر به انجام کار نمی باشد و راضی به مرتجعه به کمپ ترک اعتیاد نمی باشد.
4.بیمار برای تهیه مواد، هزینه و سرمایه های دیگران و خانواده را مصرف میکند.
5.در پی استمرار مصرف مواد و تغییرات روانی و رفتاری در بیمار، مشارکت وی در فعالیتهای خانوادگی، اجتماعی، تفریحی و شغلی کاسته می شود.
6. علیرغم آگاهی بیمار از عوارض جسمانی و روانی مصرف مواد، بیمار قادر به عدم استفاده از آن نمی باشد.