اعتیاد یک بیماری اولیه ،مزمن و روانی جسمانی است که عوامل محیطی ، روانی ،اجتماعی و ژنتیک بر تظاهرات و پیشرفت آن تاثیر می گذارند . اعتیاد با ویژگی های زیر همراه است :
1-عدم کنترل بر روی مصرف مواد ( در مقدار یا زمان مصرف)
2- بالا رفتن مقدار مصرف.
3- اجبار به مصرف مواد . ( با وجود اگاهی به اسیب های ان)
4- وجود وسوسه مصرف ( میل دایم به مصرف)
5-صرف وقت زیاد برای تهیه ومصرف مواد بهبود از اثار مصرف مواد
6-افت درعملکرد اجتماعی خانوادگی وشغلی
7- ایجاد ناراحتی در هنگام قطع مصرف مواد

1- در تعریف بالا کلمه اولیه به این معناست که اعتیاد نشانه ای از بیماری دیگری نیست و خودش یک بیماری است .
2- کلمه مزمن به این معنی است که بیماری مدت های طولانی ادامه می یابد و می تواند درمان شود ولی این درمان قطعی نیست و همیشه احتمال بازگشت وجود دارد و فرد باید همیشه مراقب برگشت آن باشد
برای مثال در بیماری های مزمن مرض قند و بیماری های قلبی هم فرد باید همیشه از خودش مراقبت کند که بیماری اش شدید تر نشود .علاوه بر این در این بیماری ها درمان دارویی بدون مراقبت های رفتاری تاثیری ندارد.پس در درمان اعتیاد درمان غیر دارویی مهمتر از درمان دارویی است.
3- طبق تعریف عوامل ژنتیکی ، روانی ، اجتماعی و محیطی بر روند رشد بیماری و و آشکار شدن نشانه های بیماری اثر می گذارند .
4- ژنتیک به این معنی است که برخی از مردم بصورت مادرزادی آمادگی ابتلا به اعتیاد را دارند .
5- عوامل محیطی و اجتماعی مثل ثبات و آرامش درخانواده او ، وجود دوستان هم سن و سال معتاد یا سالم ، محل زندگی ( که سالم یا آلوده باشد) ، محل کار یا مدرسه (که سالم یا آلوده باشد) و سایر وقایع زندگی می توانند بر اینکه اعتیاد ایجاد شود یا چگونه پیشرفت کند تاثیر بگذارند .
6-عوامل روانی مثل وجود افسردگی یا وسواس یا اضطراب یا عدم تمرکز یا ....می توانند بر اعتیاد اثر بگذارند
7- این عوامل روانی ،اجتماعی و محیطی مهم هستند چرا که مشخص می کنند که چه عواملی باعث شروع وسوسه، مصرف الکل و مواد میشوند

2-تغییرات در مغز
- اعتیاد یک اختلال مغزی است . برای درک این موضوع ما باید به دو ناحیه مهم مغز یعنی کورتکس ( پره فرونتال) و سیستم لیمبیک توجه کنیم .
-در یک مغز سالم کورتکس ( پره فرونتال) یا بخش بیرونی مغز مسئول افکار منطقی و تصمیم گیری است .
- زیر کورتکس یک ناحیه از مغز وجود دارد که سیستم لیمبیک نام دارد .
- سیستم لیمبیک به درجات کم یا زیاد درهمه اشکال اعتیاد ، درگیر است . این ناحیه جایی است که سیستم پاداش و لذت ایجاد میکند واغلب مکانیزم های حیاتی در بقای انسان( مثل گرسنگی،تشنگی و... ) از آنجا ریشه می گیرند.

تصور کنید ساعت 3 بامداد است و شما یک فرد سیگاری هستید. در کنار تخت خود دنبال یک سیگار میگردید تا آنرا روشن کرده وکامی بگیرید. هرچقدر میگردید چیزی پیدا نمیکنید. از سر جای خود بلند شده و تمام خانه را جستو جو میکنید؛ اما سیگاری در خانه پیدا نمیکنید. دو حالت وجود دارد یا کلافه میشوید و به دنبال ته سیگارهای موجود در زیرسیگاری میروید. یا بلاجبار وادار به پوشیدن لباس، هر چند با شتاب و با بی نظمی و آشفتگی، ترک اتاق یا منزل خود می شوید؛ و اگر از همسایه یا غریبهای تقاضای یک نخ سیگار نکنید که می کنید، باید به اماکن شبانه روزی برای خرید بستهای سیگار سر بزنید، پوشش خارجی آن را پاره کنید(بیشتر مواقع این کار را پیش از دور شدن از پیشخوان مغازه انجام میدهید)، سیگاری بیرون بکشید و باالجبار آن را روشن کرده و دود را به درون ریه های خویش فرو برید. در اغلب موارد، کل این آداب و تشریفات که با پک زدن به نقطه ی اوج خود میرسد، با نفس عمیقی که حاکی از تسکین و رضایت است همراه میباشد. یا تصور کنید یک فرد پرخور هستید و از یک میهمانی به خانه برگشته اید بلافاصله پس از وارد شدن به خانه چه کاری انجام می دهید؟ بدون شک به سراغ یخچال می روید...

اگر خوردنی در آن وجود نداشت چه عکس العملی از خود نشان می دادید؟

چهار ويژگی اعتياد (هم وابستگی )
1- اجبار: به این معنی است که فرد مصرف کننده(هر نوع اعتیاد) بدون اینکه درباره چیزی فکر کند ناخودآگاه به سمت مواد مصرفی حرکت می کند.گویی کسی یا چیزی او را مجبور به این کار کرده باشد.در حقیقت میلی شدید و عمیق همراه با نیاز توجیه شده و دلیل ظاهراً خوب و شایسته, او را به سمت تکرار این تجربه فرا می خواند.

2 -اولویت: فرد تمام اولویت های زندگی خود را فدای مصرف مواد اعتیادی خود می کند.در حقیقت این نیاز از هر چیزمهم زندگی اش مهمتر می شود. فرض کنید فرزند شما در تب می سوزد و یا به مراسم عروسی یا عزا دعوت شده اید اولویت اول این است که به سراغ مصرف مواد اعتیادی خود می روید و سپس کارهای واجب دیگر را انجام می دهید.

3 -اتوماتیک و خودکار: این میل شدید نیازی به محرکهای درونی یا بیرونی ندارد و به طور خودکار و غیرارادی عمل میکند.(بی اختیار و غیرارادی بدون لحظه ای فکر و تأمل) مانند وقتی که از خواب بیدار می شوید و دستتان ناخودآگاه به سمت گوشی موبایل می رود تا آنرا چک کنید.

4 -مستمر و مزمن: زمانیکه مرکز اعتیاد در اعماق مغز گسترش مییابد، حالت اعتیاد، غیر قابل برگشت شده و تبدیل به حالتی العالج، مزمن و دائمی یا روزانه برای فرد معتاد می گردد. (هر روز بیشتر از روز قبل)